وقتی صحبت از ویژگی‌های یک زبان می‌شه، پویایی اون یکی از مهم‌ترین مشخصه‌هاییه که می‌شه بهش اشاره کرد. گفته می‌شه که زبان همیشه در حال تغییره و از نشانه‌های پویایی اون، توانایی دائمی تولید واژه‌ها و ترکیبات جدیده. برخی از این ترکیبات به مرور زمان به قدری رایج می‌شن که به عنوان بخش از زبان روزمره همیشه ازشون استفاده می‌شه. این کلمات که از ترکیب دو یا چند واژه یا بخش ساخته می‌شن، چه در مکالمات روزمره و چه در نوشتار رسمی کاربرد دارن. امروز می‌خوایم با نوعی از این ترکیبات آشنا شیم.
احتمالاً تا حالا بارها با کلماتی مثل brunch، Brexit یا bromance برخورد کرده‌اید و بدون اینکه خیلی بهشون فکر کنید، ازشون استفاده کردید. اما آیا می‌دونستید این نوع کلمات اسم مخصوصی دارن؟ بله! این‌ها portmanteau هستن—کلماتی که از ترکیب دو یا چند کلمه به وجود میان و همزمان بخشی از معنی هر دو رو توی خودشون نگه می‌دارن.
جالبه بدونید خود کلمه‌ی portmanteau در اصل یک واژه فرانسویه که از ترکیب دو واژه porter (حمل کردن) و manteau (پالتو یا شنل) ساخته شده است و در زبان فرانسه به نوعی کیف یا چمدون اشاره داره که به دو بخش تقسیم می‌شه.
لوئیس کارول در کتاب Through the Looking-Glass، برای توضیح شعر Jabberwocky، از واژه portmanteau برای توصیف کلمات جدیدی که ساخته بود، استفاده کرد.
یکی از این کلمات slithy بود، که خودش ترکیبیه از slimy (لجنی، چسبناک) و lithe (نرم و انعطاف‌پذیر). این واژه قرار بود تصویری از موجودی خزنده، نرم و چابک رو در ذهن تداعی کنه.
کارول همین روش رو در همون شعر برای کلمات دیگه‌ای هم به کار برد، مثل mimsy که ترکیبیه از miserable (غمگین، بیچاره) و flimsy (ضعیف، نازک). این کلمات نمونه‌های اولیه‌ای از portmanteau words به حساب میان که البته که بعدها در زبان انگلیسی رایج شدن.
حالا بیاین کلی portmanteau جدید یاد بگیریم!
– Brunch = (br)eakfast + (l)unch → (A meal that combines breakfast and lunch)
• On Sundays, we always have brunch instead of separate breakfast and lunch.
(روزهای یکشنبه همیشه به جای صبحانه و ناهار جدا، برانچ می‌خوریم.)
– Brexit = (Br)itain + (exit) → (The UK’s exit from the European Union)
• Brexit changed the political landscape of the UK forever.
(برگزیت چشم‌انداز سیاسی بریتانیا را برای همیشه تغییر داد.)
– Bromance = (bro)ther + (ro)mance → (A close, non-romantic friendship between two men)
• Their bromance is so strong that they do everything together.
(رابطه‌ی دوستانه‌ی بین اون‌ها انقدر قویه که همه کار رو با هم انجام میدن.)
– Motel = (mo)tor + (hotel) → (A roadside hotel for travelers)
• We stayed at a small motel on our road trip.
(در طول سفر جاده‌ایمون، توی یه متل کوچک اقامت کردیم.)
– Smog = (sm)oke + (f)og → (A mix of smoke and fog, usually caused by pollution)
• The smog in the city makes it hard to breathe.
(آلودگی هوا در شهر نفس کشیدن رو سخت کرده.)
– Glamping = (gl)amorous + (camping) → (Luxury camping with modern facilities)
• If you love nature but hate discomfort, try glamping.
(اگه طبیعت رو دوست داری اما از سختی بیزاری، کمپینگ لوکس رو امتحان کن.)
– Workaholic = (work) + (alcoholic) → (A person addicted to work)
• He never takes a break—he’s a total workaholic!
(اون هیچ‌وقت استراحت نمی‌کنه—یه معتاد به کار تمام عیاره!)
– Hangry = (hungry) + (angry) → (Being irritable due to hunger)
• Don’t talk to me when I’m hangry—I get really grumpy!
(وقتی گرسنه و عصبی‌ام باهام حرف نزن، چون خیلی بداخلاق می‌شم!)
– Chillax = (chill) + (relax) → (To calm down and relax)
• After a long week, I just want to chillax at home.
(بعد از یه هفته‌ی طولانی فقط می‌خوام تو خونه استراحت کنم.)
– Frenemy = (friend) + (enemy) → (A person who appears to be a friend but is actually a rival)
• She acts nice, but I know she’s actually a frenemy.
(ظاهراً خوب رفتار می‌کنه، ولی می‌دونم که در واقع یه دوست-دشمنه.)
– Ginormous = (gi)gantic + (enormous) → (Extremely large)
• That pizza was ginormous—we couldn’t finish it!
(اون پیتزا خیلی بزرگ بود—نتونستیم تمومش کنیم!)
– Edutainment = (edu)cation + (entertainment) → (Educational content that is also entertaining)
• This game is great edutainment for kids learning math.
(این بازی یه سرگرمی آموزشی عالی برای بچه‌هایی که ریاضی یاد می‌گیرن.)
– Cosplay = (cos)tume + (play) → (Dressing up as characters from movies, games, or anime)
• At the convention, everyone was in cosplay as their favorite characters.
(در جشنواره، همه لباس شخصیت‌های موردعلاقه‌شون رو پوشیده بودن.)
– Mockumentary = (mock) + (documentary) → (A fake documentary made for comedy)
• The Office is a famous mockumentary that feels like a real documentary.
(سریال The Office یه مستند طنز معروفه که انگار یه مستند واقعیه.)
– Podcast = (pod) + (broadcast) → (An audio show available online)
• I listen to a podcast every morning on my way to work.
(هر صبح تو مسیر کار یه پادکست گوش می‌دم.)
– Spork = (sp)oon + f(ork) → (A hybrid utensil that is both a spoon and a fork)
• This spork is perfect for camping—it’s both a spoon and a fork!
(این قاشق-چنگال برای کمپینگ عالیه—هم قاشقه، هم چنگال!)
– Textpectation = (text) + (expectation) → (The excitement of waiting for a reply to a text)
• I sent him a message, and now my textpectation is killing me!
(براش پیام فرستادم و حالا اضطراب جوابش داره دیوونه‌ام می‌کنه!)
– Staycation = (stay) + (vacation) → (A vacation spent at home or nearby)
• Since we couldn’t travel, we had a staycation and explored our own city.
(چون نمی‌تونستیم سفر کنیم، تعطیلات رو توی شهر خودمون گذروندیم.)
– Cronut = (croissant) + (doughnut) → (A pastry combining elements of a croissant and a donut)
• This bakery sells the best cronuts in town!
(این بیکری بهترین کرونات‌های شهر رو داره!)
– Jeggings = (je)ans + (le)ggings → (Tight-fitting stretch pants that resemble jeans.)
• She prefers jeggings because they are as comfortable as leggings but look like jeans.
(اون جگینگ رو ترجیح می‌ده، چون به راحتی لگینگ‌هاست ولی شبیه شلوار جین به نظر می‌رسه.)
زبان واقعاً زیباست، این‌طور نیست؟ 🙂
دیدیم که portmanteauها چقدر به گسترش لغات هر زبان کمک می‌کنن. اون‌ها نه‌تنها معنی دو کلمه رو در خودشون حفظ می‌کنن، بلکه به ما کمک می‌کنن مفاهیم جدید رو سریع‌تر و جذاب‌تر بیان کنیم. از brunch و Brexit گرفته تا hangry و staycation، این کلمات هر روز در گفتگوها، تبلیغات و رسانه‌ها استفاده می‌شن و به بخشی از زبان روزمره تبدیل شده‌ان.
دفعه‌ی بعد که با یک portmanteau جدید برخورد کردید، یکم مکث کنید—شاید خودش ترکیبی از دو کلمه‌ی آشنا باشه که فقط منتظر بودید متوجهش شید! حتی شاید بتونید خودتون هم یک portmanteau جدید بسازید که روزی تبدیل به یک واژه‌ی رایج شه!
مطمئنم وقتی این لغات رو خوندی با خودت فکر کردی چه کلمات جدید و جالبین و احتمالاً تو کمتر کتاب درسی‌ای اون‌ها رو دیدی. محتوای کلاس‌های لینگمی که توسط تیمی از بهترین مدرسین و teacher trainerهای اجتماع زبان ایران تالیف شده، بیشترین شباهت رو به این لغات داره؛ به این معنی که در عین معتبر بودن، بسیار کاربردی و به‌روزه و قراره کلی بهتون در برقراری مکالمات زندگی واقعی کمک کنه. برای آشنایی بیشتر با کلاس‌های لینگمی می‌تونید به جزییات کلاس‌های ترمیک یا توضیحات کلاس‌های ترمیک فشرده مراجعه کنی.
راستی، به نظرت فارسی هم به اندازه‌ی انگلیسی پویاست؟ آیا ما هم در فارسی از این نوع ترکیب‌ها داریم؟ اگر مثال جالبی سراغ داری، توی کامنت‌ها باهامون به اشتراک بگذار!
